De Eerste Wereldoorlog, ook wel bekend als de Grote oorlog, was een van de meest verwoestende oorlogen uit de geschiedenis. De strijdende partijen kwamen al heel snel in een dodelijke strijde terechtkwamen van waaruit ze zich gedurende bijna vier jaren niet meer uit konden losmaken. De oorlog begon op 28 juli 1914 en duurde tot 11 november 1918, het was een wereldwijd conflict dat voornamelijk werd uitgevochten in Europa, maar er waren ook gevechten in Afrika, Azië en het Midden-Oosten.
Strijdende partijen
De oorlog werd gevoerd tussen twee allianties: de Centralen (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk) en de Geallieerden (Frankrijk, Rusland, het Verenigd Koninkrijk en later de Verenigde Staten). De Centralen werden ook wel Triple Alliance genoemd en de Geallieerden de Triple Entente.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog groeven beide zijden van het conflict loopgraven om zich te beschermen tegen vijandelijke aanvallen. Een loopgraaf is een greppel in de grond, waar soldaten zich in verschuilen. In de grond zijn ze minder makkelijk te raken door vijandelijke soldaten, maar zijn ze ook beter beschermd tegen rondvliegende granaatscherven en puin van ontploffingen. Tegelijk kunnen soldaten vanuit een loopgraaf relatief makkelijk op de vijand schieten. Dat zorgt ervoor dat een loopgraaf een vrij eenvoudige maar ook doeltreffende manier is om een verdedigingslinie aan te leggen.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden chemische wapens voor het eerst op grote schaal gebruikt. Chloorgas en mosterdgas waren de meest gebruikte gassen. Deze gassen veroorzaakten ernstige brandwonden, ademhalingsproblemen en zelfs de dood. Het was ook de eerste oorlog waarin vliegtuigen werden gebruikt voor militaire doeleinden. Vliegtuigen werden gebruikt voor verkenning, bombardementen en luchtgevechten. De Eerste Wereldoorlog was ook de eerste oorlog waarin tanks werden gebruikt. De eerste tank die in een gevecht werd ingezet, was de Britse Mark I-tank. Tanks werden gebruikt om door vijandelijke linies te breken en om infanterie te ondersteunen.
Begin van de Eerste Wereldoorlog
De oorzaken van de Eerste Wereldoorlog zijn complex en er zijn veel verschillende theorieën over. Een veelvoorkomende theorie is dat de oorlog werd veroorzaakt door de moord op de Oostenrijkse troonopvolger Franz Ferdinand door de Bosnisch-Servische nationalist Gavrilo Princip. Andere factoren die hebben bijgedragen aan het ontstaan van de oorlog zijn onder meer de Duitse buitenlandse politiek die steeds probeerde het machtsevenwicht in de wereld te verstoren en de Duitse lust naar Weltmacht en werelddominantie.
Ook wordt vaak het feit dat Duitsland trachtte Groot-Brittannië voorbij te streven door het bouwen van een grote oorlogsvloot genoemd als een belangrijke reden. Het is belangrijk om op te merken dat er geen eenduidige verklaring is voor het ontstaan van de Eerste Wereldoorlog en dat er nog steeds veel debat over bestaat.
Het verloop van de Eerste Wereldoorlog
Hieronder vindt u een gedetailleerde tijdlijn van de belangrijkste gebeurtenissen en slagen in de Eerste Wereldoorlog op het Europese continent:
- 28 juni 1914: Aartshertog Franz Ferdinand van Oostenrijk-Hongarije wordt vermoord in Sarajevo.
- 28 juli 1914: Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Servië.
- 1 augustus 1914: Duitsland verklaart de oorlog aan Rusland.
- 3 augustus 1914: Duitsland verklaart de oorlog aan Frankrijk.
- 4 augustus 1914: Groot-Brittannië verklaart de oorlog aan Duitsland.
- 23 augustus 1914: De Slag bij Mons vindt plaats tussen het Britse Expeditieleger en het Duitse leger.
- 6-12 september 1914: De Eerste Slag bij de Marne vindt plaats tussen het Franse leger en het Duitse leger.
- 28 oktober – 22 november 1914: De Eerste Slag om Ieper vindt plaats tussen de Geallieerden en het Duitse leger.
- 22 april – 25 mei 1915: De Tweede Slag om Ieper vindt plaats tussen de Geallieerden en het Duitse leger. Tijdens deze slag wordt voor het eerst chloorgas gebruikt door de Duitsers.
- 21 februari – 18 december 1916: De Slag om Verdun was een van de langste slagen in de geschiedenis van de oorlog. Het was een offensief van het Duitse leger tegen het Franse leger, en het resulteerde in meer dan 700.000 doden en gewonden
- 31 mei – 1 juni 1916: De Zeeslag bij Jutland vindt plaats tussen de Britse Royal Navy en de Duitse Keizerlijke Marine.
- 1 juli – 18 november 1916: De Slag aan de Somme vindt plaats tussen de Geallieerden en het Duitse leger. Het is een van de bloedigste slagen uit de geschiedenis met meer dan een miljoen slachtoffers.
- 6 april 1917: De Verenigde Staten verklaren de oorlog aan Duitsland.
- 31 juli – 10 november 1917: De Derde Slag om Ieper vindt plaats tussen de Geallieerden en het Duitse leger. Tijdens deze slag wordt voor het eerst mosterdgas gebruikt door de Duitsers.
- 21 maart – 18 juli 1918: De Duitse Lenteoffensief vindt plaats in een poging om een beslissende overwinning te behalen voordat Amerikaanse troepen volledig in Europa arriveren. Het offensief wordt uiteindelijk gestopt door Geallieerde troepen.
- 8 augustus – 11 november 1918: De Honderd Dagen Offensief vindt plaats tussen de Geallieerden en het Duitse leger. Het offensief eindigt op 11 november met een wapenstilstand.
Aantal doden
Het is lastig om een exact aantal slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog te geven, omdat er weinig betrouwbare statistieken beschikbaar zijn. Veel statistisch cijfermateriaal is vervuild door dubbeltellingen, onnauwkeurige administratie, onjuiste samenvoegingen en/of onnauwkeurigheden bij de rubricering van het verwerkte cijfermateriaal.
| Land | Aantal slachtoffers |
|---|---|
| Duitsland | 1.774.000 |
| Rusland | 1.700.000 |
| Frankrijk | 1.358.000 |
| Oostenrijk-Hongarije | 1.200.000 |
| Britse Rijk (Groot-Brittannië incl. koloniën) | 908.000 |
| Italië | 650.000 |
| Roemenië | 336.000 |
| Turkije | 325.000 |
Einde van de Eerste Wereldoorlog
De oorlog eindigde met de ondertekening van de Wapenstilstand in een treinwagon in het Franse Compiègne op 11 november 1918. De oorlog eindigde met een overwinning voor de drie grote westelijke democratieën: het Verenigd Koninkrijk, de Derde Franse Republiek en de Verenigde Staten.
De jaren na de Eerste Wereldoorlog waren een tijd van wederopbouw, economische crisis en politieke onrust. De oorlog had een enorme impact op Europa en de wereld. In de nasleep van de oorlog werden nieuwe landen gevormd, werden grenzen hertekend en werden nieuwe politieke ideologieën geïntroduceerd. Binnen Duitsland leidde de economische crisis tot de opkomst van het Nationaalsocialisme en de Tweede Wereldoorlog. In Rusland leidde de revolutie tot de opkomst van het communisme en de Sovjet-Unie. In het Midden-Oosten werden nieuwe landen gevormd en werden grenzen getrokken die tot op de dag van vandaag voor spanningen zorgen.